Pisanie prac – cytowanie. Dowiedz się jak prawidłowo cytować, aby uniknąć plagiatu. Pomoc w pisaniu prac - poradnik
Co to jest cytat?
Słowo cytat wywodzone jest z łac. citatio lub niem. Zitat i dosłowne oznacza przytoczenie cudzych słów. Cytaty występują zarówno w literaturze pięknej, jak i naukowej. W tekstach kultury cytat stanowi formę ekspresji artystycznej.
Warto zauważyć, że cytat w różnych tekstach kultury nie zawsze ma charakter jawny, wyrażający się w postaci wyróżnionego tekstu i odnośnika do niego. Może on też mieć charakter niejawny, będąc swego rodzaju aluzją do innego dzieła, hołdem dla autora.
Cytat naukowy
Od cytatów występujących w literaturze pięknej lub innych tekstach kultury, takich jak film, obraz, teledysk, fotografia, plakat lub inne dzieło, należy odróżnić cytat naukowy. Wszystkie publikacje naukowe muszą opierać się na przeglądzie literatury fachowej, a tym samym zawierać odniesienia do źródeł. W pracach naukowych niezbędne jest odniesienie się do dokonań innych badaczy, wypracowanej w danej dziedzinie nauki metodologii oraz technik badawczych. A to wszystko właśnie wymaga cytatów i odniesień do źródeł. W skrajnych przypadkach, jak na przykład w publikacjach przeglądowych, mamy do czynienia w większości z cytowaniami. Celem tych publikacji jest zestawienie w jednym miejscu informacji na temat jakiegoś wycinka wiedzy naukowej, dzięki czemu badacze mogą oszczędzić własny czas mając bogaty przegląd informacji w jednym miejscu.
Cytowanie jest również ważne dla samych autorów publikacji, gdyż to właśnie na tej podstawie ocenia się wartość prowadzonych badań oraz produktywność naukowca. Służą temu wskaźniki np. Impact factor lub wskaźnik Hirscha. Tak więc w interesie samych autorów publikacji, jest to, aby byli oni cytowani, gdyż stanowi to o ich prestiżu jako naukowców.
Zobacz również – pomoc w pisaniu prac
Pisanie prac: jak prawidłowo cytować? Jak zrobić cytat w pracy licencjackiej inżynierskiej lub magisterskiej?
Standardowo bezpośredni cytat oznacza się cudzysłowem i kończy przypisem. Format przypisu może być różny (więcej o rodzajach przypisów możesz przeczytać w naszych poradnikach poświęconych tej kwestii: Pomoc w pisaniu prac – poradniki – zobacz tutaj), najczęściej jednak obecnie można spotkać się z przypisami u dołu strony. Warto też stosować się do innych zasad cytowania, które obejmują:
-
Maksymalną dopuszczalną długość cytatu - o ile w publikacjach naukowych uznanych badaczy dopuszcza się nawet do pół strony standardowego maszynopisu na stronę, to jednak w pracach studenckich lepiej unikać nadużywania cytatów bezpośrednich. Znacznie bezpieczniej jest zdecydować się na parafrazę i omówienie danego cytatu własnymi słowami, gdyż da to znacznie lepsze efekty na poziomie współczynników systemów antyplagiatowych;
-
Rzetelność – należy trzymać się danych przedstawionych w danej publikacji lub zachować sens wniosków z cytowanej pracy;
-
Należy unikać cytowania „piętrowego” - polega ono na odnoszeniu się do prac, w których nie ma cytowanych danych, lecz jest tylko cytat do kolejnej pracy, z której zaczerpnięto informacje;
-
Niedopuszczalne jest tzw. cytowanie selektywne – polega ono na pomijaniu prac, w których podane informacje stoją w sprzeczności ze stawianą w naszej pracy tezą;
-
Błędem jest cytowanie niejawne – czyli podanie wniosków lub danych zaczerpniętych z innej publikacji jako własnych; jest to forma plagiatu i jest to niedopuszczalne;
-
Jeżeli posiadamy własne publikacje, w pewnych przypadkach możemy je zacytować w pracy naukowej, jednak należy to robić ostrożnie i korzystać z tej formy cytowania tylko wtedy, gdy jest to uzasadnione.
Pisanie prac dyplomowych: cytat a parafraza. Co lepsze: cytat czy parafraza?
Parafraza to inaczej omówienie. Stanowi ona swego rodzaju formę cytatu, przy czym jest to przywołanie pewnej koncepcji lub danych czy wniosków, jednak uczynione własnymi słowami, a nie dosłownie, jak ma to miejsce w przypadku cytatu bezpośredniego. Podobnie jak cytat bezpośredni, parafraza również powinna zostać oznaczona przypisem.
Pisanie prac naukowych często stawia autorów przed dylematem, na co się zdecydować: czy lepiej wybrać bezpośredni cytat, czy też lepiej będzie sparafrazować dany fragment tekstu? Nie ma jednej prostej odpowiedzi na to pytanie. Kiedy nie byliśmy ograniczani przez systemy antyplagiatowego, w przypadku których nie możemy przekroczyć określonych współczynników podobieństwa, przyjmowano zasadę, że bezpieczniej jest unikać parafraz w przypadku tekstów kanonicznych, takich jak definicje czy ustawy, aby nie wypaczać ich sensu podczas procesu parafrazowania. Współcześnie to podejście dostępne jest raczej dla doświadczonych badaczy, mających na swoim koncie już pokaźny dorobek naukowy i własne publikacje. Nie jest ono zalecane dla studentów. Ze względu na systemy antyplagiatowe, szczególnie system tak niedoskonały jak Jednolity System Antyplagiatowy – JSA (który często pokazuje fałszywie dodatni plagiat) i konieczność zmieszczenia się w ramach dopuszczalnych dla uczelni wskaźników podobieństwa, zaleca się parafrazowanie, natomiast cytaty lepiej zarezerwować wyłącznie dla tych elementów pracy, które autentycznie powinny zawierać organiczne definicje, wzory, wskaźniki lub regulacje prawne. Dodatkowo każdy cytat lub parafrazę należy bezwzględnie opatrzyć własnym omówieniem, jak rozumiemy daną definicję lub zaczerpnięty fragment ze źródła naukowego. Tak więc parafrazując lub cytując pracę innego autora, należy koniecznie wyciągnąć odpowiednie własne wnioski i przemyślenia oraz opisać je w swojej pracy. Im więcej własnych przemyśleń, tym lepiej dla pracy dyplomowej, a będziemy też mieli lepsze wyniki w systemach antyplagiatowych.
Pisanie prac: format cytatów i parafraz
Każda uczelnia i wydawnictwo mają swoje formalne kryteria poprawności cytowania, parafrazowania i formatowania przypisów. W przypadku większości uczelni zazwyczaj stosuje się standardowe przypisy u dołu strony zawierające skrót imienia i nazwisko autora, tytuł publikacji, wydawnictwo, miejsce i rok wydania oraz numer strony. Publikacje niestandardowe, takie jak te zawarte w czasopismach lub na stronach internetowych mogą mieć nieco inny format. Niektóre kierunki, jak na przykład psychologia, jak również niektóre uczelnie mogą mieć nietypowy format przepisów stosując rozwiązania takie jak przypisy APA, Vancouver, harvardzkie lub inne.
Więcej o formatowaniu przypisów i bibliografii przeczytasz tutaj – Pomoc w pisaniu prac – poradniki – bibliografia i przypisy.
Pisanie prac naukowych – cytat a plagiat
Należy pamiętać, że prawidłowo oznaczony cytat, a więc zawierający cudzysłów i przypis nie jest plagiatem. Odnosi się to także do parafrazy oznaczonej przypisem. Niestety obecnie obowiązujący Jednolity System Antyplagiatowy (JSA) nie pamięta o tej zasadzie. Wymaga on ręcznego oznaczania cytatów i parafraz jako zapożyczeń uprawnionych. Co więcej, również promotorzy często ignorują tę ważną kwestię i nie poświęcają odpowiedniej ilości czasu na wykluczenie oznaczonych przypisami cytatów i parafraz z tekstu pracy przeznaczonej do analizy antyplagiatowego. Efekt jest taki, że nieprawidłowo obsłużony system antyplagiatowy JSA daje fałszywie dodatni plagiat. W takiej sytuacji należy bezwzględnie zwrócić uwagę promotorowi, aby prawidłowo wykluczył zapożyczenia uprawnione. W innym wypadku współczynniki podobieństwa zostaną bowiem znacznie zawyżone w sposób sztuczny i praca może zostać odrzucona jako zawierająca plagiat, który de facto plagiatem przecież nie jest. Obawiając się fałszywie dodatnich wyników plagiatowych w raportach studenci często sięgają po pomoc w pisaniu prac, aby uniknąć tego typu problemów. Komercyjne systemy antyplagiatowego takie jak Plagiat.pl, OSA lub inne, nie mają problemu z rozróżnieniem, co jest cytatem, parafrazą, a co plagiatem. Są one jednak drogie, uczelnie w większości korzystają zatem sfinansowanego z pieniędzy podatników niedoskonałego JSA. A ten system niestety pozostawia wiele do życzenia pod względem tej podstawowej funkcjonalności. Należy zatem zawsze dokładnie analizować swój raport antyplagiatowy i w razie potrzeby poprosić promotora o wykluczenie zapożyczeń uprawnionych.
Pomoc w pisaniu prac – zobacz tutaj
Pisanie prac: ile cytatów można użyć w pracy?
Na koniec warto jeszcze pochylić się nad kwestią, ile cytatów można użyć w pracy licencjackiej, magisterskiej lub inżynierskiej? Jak pisaliśmy na początku przy okazji omawiania zasad cytowania, w przypadku prac dyplomowych lepiej unikać cytowania, zastępując je dobrze opisanymi w przypisach parafrazami. O ile pracownik naukowy uczelni, publikując swoje prace naukowe w wydawnictwie, może pozwolić sobie nawet na pół stronny cytatów na stronę maszynopisu, o tyle w przypadku studenta i jego pracy dyplomowej jest to pozbawione sensu, gdyż da to niezwykle wysokie współczynniki podobieństwa w systemach antyplagiatowych. Gdyby zastosować takie podejście w przypadku systemu JSA, współczynniki podobieństwa plasowałyby się na poziomie 70-80% lub więcej (w zależności od ilości własnych przemyśleń w tekście). Taka praca siłą rzeczy nie zostanie dopuszczona do obrony. Znacznie bezpieczniej zatem będzie zastąpić cytaty bezpośrednie parafrazami, które również należy opatrzyć przypisami, a cytaty zastosować jedynie tam, gdzie jest to bezwzględnie konieczne, a więc w przypadku wskaźników, wzorów, lub definicji pochodzących z ustaw lub innych aktów prawnych, których nie powinno się parafrazować, aby nie zatracić ich sensu. Zasada jest zatem następująca: im mniej cytatów, tym lepiej, przy czym wszelkie parafrazy i myśli zaczerpnięte ze źródeł zewnętrznych należy koniecznie oznaczyć odpowiednio dobranym przypisem.
Skuteczna pomoc w pisaniu prac – zobacz tutaj
Pisanie prac – cytat i parafraza – podsumowanie
Bogactwo źródeł literatury naukowej świadczy na korzyść pracy dyplomowej, jednak należy pamiętać o odpowiednim o znaczeniu publikacji, z których korzystaliśmy podczas pisania pracy licencjackiej, inżynierskiej lub magisterskiej. Pamiętajmy, że prawidłowo oznaczony cytat lub parafraza nie są plagiatem, jednak niedoskonałość popularnych systemów antyplagiatowych takich jak JSA nie zawsze uwzględnia tę oczywistą zasadę i należy dopilnować, aby przy generowaniu raportu antyplagiatowego cytowane i prasowane fragmenty pracy zostały oznaczone jako zapożyczenia uprawnione.
Może Cię zainteresować:
Liczba zadowolonych klientów: